Inclusie in het archief

De eigen leefwereld van archiefmedewerkers speelt altijd een rol in wat voor soort verzameling zij opbouwen. Vanwege de witte samenstelling van het Homodok en de lesbische archieven betekende dit ook dat mensen van kleur in eerste instantie niet voldoende gerepresenteerd werden in het archief. Het Lesbisch Archief Leeuwarden realiseerde zich dit in 1983.

Julia da Lima, Verklaring van de zwarte vrouwengroep tijdens de Winteruniversiteit Vrouwenstudies Nijmegen (1983)
[… E]ind 1983 bezochten we de Winteruniversiteit in Nijmegen, alwaar voor de zoveelste keer zwarte vrouwen alleen werden gezien als een antropologisch verschijnsel en ook als zodanig werden gepresenteerd. Hieruit ontstond een enorme rel, die binnen het [Lesbisch Archief Leeuwarden] tot gevolg had dat we besloten dat het systeem zoals we het tot dan toe gebruikten, moest worden veranderd.

Miranda Huising, ‘Overzicht 10 jaar Anna Blaman Huis’ (1992)

Toen wij […] na jaren verzamelen, erachter kwamen dat het materiaal voor 90% uit witte, midden- en hogere klasse kwam, was dat een afschuwelijke konstatering. Er was bijna geen materiaal van de arbeidersklasse aanwezig. Tevens niet of bijna niet van gekleurde, zwarte en derde wereld vrouwen. Van Joodse vrouwen wel, maar daar waren wij ons niet van bewust. Dat was natuurlijk niet zo’n leuke ontdekking, wanneer je de basis van je beleid hebt liggen in het Lesbisch Bestaan. […] Wij hebben toen, uiteraard met vallen en opstaan, het roer omgegooid, en toegegeven dat we niet op de juiste weg zaten. Dit bewustzijn hebben we stapsgewijs een andere inhoud kunnen geven. Wij zijn toen het materiaal wat aanwezig was, gaan onderbrengen op identiteit/nationaliteit van deze vrouwen. Verder bij aanschaf van materiaal ook een betere verdeling toe gaan passen, zodat er een juister beeld tevoorschijn komt van de verscheidenheid aan vrouwen uit het Lesbisch Bestaan.[… E]ind 1983 bezochten we de Winteruniversiteit in Nijmegen, alwaar voor de zoveelste keer zwarte vrouwen alleen werden gezien als een antropologisch verschijnsel en ook als zodanig werden gepresenteerd. Hieruit ontstond een enorme rel, die binnen het [Lesbisch Archief Leeuwarden] tot gevolg had dat we besloten dat het systeem zoals we het tot dan toe gebruikten, moest worden veranderd.

Lesbisch Archivaria 6/7 (november 1985)

In de vroege jaren 80 besloot het Lesbisch Archief Leeuwarden materiaal te gaan verzamelen over emancipatie in het algemeen in plaats van alleen lesbisch materiaal, vanuit een solidariteitsprincipe.

Daarnaast ging het archief hun materiaal op een andere manier indelen in hun boekenkasten, waarbij materiaal gepubliceerd door, voor of over mensen van kleur en Joodse mensen apart stond van het ‘witte materiaal’. Dit was bedoeld om iedereen toegang te verschaffen tot hun eigen identiteit.

In hun tijdschrift Lesbisch Archivaria, waarin ze literatuur en materiaal signaleerden, creëerden ze ook aparte indelingen voor “zwarte vrouwen, derde wereld vrouwen, gekleurde vrouwen, Joodse vrouwen en Oostblok-vrouwen.”

In de late jaren 90 besloot het archief om toch het materiaal in de kasten weer samen te voegen. Het zwarte materiaal werd zichtbaarder gemaakt door middel van stickers op de boekenkaften, om zo het gebruik van het zwarte materiaal meer te stimuleren, ook onder bezoekers die hier niet per se specifiek naar op zoek waren.

Het archiefcollectief bestond zelf voornamelijk uit witte vrouwen, maar zij probeerden hun archiefcollectie en catalogiseringsbeleid te laten bepalen door hun samenwerking met “zwarte, Joodse en gekleurde organisaties of mensen die daar inzicht in hebben.”

Afbeelding: ‘Oproep Zwarte vrouwen’, Lesbisch Archivaria 2 (oktober 1982)

Toen het Anna Blaman Huis in 1987 verhuisde, maakte de organisatie ook aanpassingen om te zorgen dat het centrum toegankelijk was voor mensen met een handicap.

In de late jaren 90 besloot het Anna Blaman Huis om niet meer al het materiaal dat emancipatiegerelateerd was te verzamelen, en ging zij zich richten op expliciet “roze” materiaal.

About

IHLIA Outside the Box is een online plek om verrassingen uit de lhbti- geschiedenis te ontdekken en bijzondere IHLIA-projecten te volgen.