Gerrit Jan Vos (1962–2017)

Gerrit Jan Vos (Enschede, 27 augustus 1962 – Amsterdam, 10 maart 2017) had een bijzondere passie voor mannenmode, fotografie, het verzamelen van afbeeldingen met daarop mannen en het maken van collages.

Zijn grote interesse in mannenmode representeerde zich in zijn werk bij de Willem de Kooning Academie als afdelingsdocent mode en daarvoor als docent op de afdeling Design van de Fachhochschule Bielefeld.

Voor opdrachten maar zeker ook in zijn vrije werk was Gerrit Jan actief als fotograaf. Rondlopend met zijn camera fotografeerde hij regelmatig mensen en kunstuitingen, vaak in de openbare ruimte.

Het verzamelen uitte zich in het collectioneren van foto’s en afbeeldingen van mannen. Mannen al dan niet in uniform. Veel afbeeldingen heeft Gerrit Jan verwerkt in zijn plakboeken met daarin collages van ook weer mannen.

Levensloop

Op 27 augustus 1962 wordt Gerrit Jan Vos in Enschede als jongste in een gezin met vier kinderen geboren. Zijn karakter wordt omschreven als introvert en een einzelgänger.

Samen met zijn broer en twee zussen groeit hij op in een gereformeerd milieu. Zijn moeder is huisvrouw, zijn vader huisschilder. Oorspronkelijk komen zijn ouders uit Groningen, maar zij vestigen zich in Enschede omdat vader Vos daar werk vindt bij het bedrijf van zijn broer.

Over Vos (zoals op 7 oktober 2016 staat beschreven op zijn Engelstalige website Vos-Co.nl)
Organisatie van modeshows, mode-illustratie/fotografie, tentoonstellingen, workshops, lezingen.

Hij levert internationale diensten op het gebied van mode en design, visuele communicatie en conceptueel denken, met een speciale focus op herenkleding.

Projecten
Samsung, Sanoma Publishers, Union Knopf, Herren Mode Woche, Gabor Shoes, WDR, Kaiga, Maconde, Uco, Nigel French, IN.DEX, Fabrex Fair, LOI, Rijksmuseum, Philips, Swan & Nichols, View Textile, Interior View, Metropolitan Publishing, David Shah, Li Edelkoort, Trend Union, Premiere Vision, Mode Amont.

Docent
Hoofd mode aan de Willem de Kooning Academie, Rotterdam.
Hogeschool: Afdeling Design, Bielefeld. Duitsland.
AKI Academie voor Beeldende Kunst & Vormgeving, Enschede. Nederland.
Central Saint Martins College of Art and Design, Londen Groot-Brittannië.

Gerrit Jan is een dromer, is graag in de natuur en houdt van planten. Na de basisschool gaat hij naar de Lagere Tuinbouw School in Enschede. In 1977 behaalt hij zijn diploma en gaat vervolgens naar de Middelbare Tuinbouw School in Nijmegen. Gerrit Jan is dan pas vijftien en komt bij een hospita in huis. Na afronding van de Middelbare Tuinbouw School keert Gerrit Jan terug naar Enschede. Daar gaat hij in 1982 een avondopleiding aan de Academie voor Art & Design (AKI) volgen. Na een jaar wordt dit de dagopleiding.

Terug in Enschede gaat Gerrit Jan op kamers, breekt met de kerk en is openlijk homoseksueel. Bij bezoeken aan zijn ouders wordt er over homoseksualiteit niet gepraat.

Vanaf het tweede jaar op de AKI specialiseert Gerrit Jan zich in mode en fotografie. Hij heeft wat betreft tekenen een eigen signatuur maar het daadwerkelijk ontwerpen en maken van een collectie ligt Gerrit Jan minder. Hij is vooral bezig met styling en fotografie. In 1988 studeert Gerrit Jan af bij de AKI in mode en fotografie. Hierna verhuist hij naar Amsterdam.

In Amsterdam begint Gerrit Jan zijn werkzame leven. Hij komt onder andere in contact met stylist en fotograaf Ruud van der Peijl die maar iets ouder is dan hijzelf. Begin jaren negentig werkt hij zo’n anderhalf jaar als freelance stylist bij Li Edelkoort in Parijs. In deze periode heeft Gerrit Jan een vriend met wie hij samenwoont.

Vanaf 1992 kan Gerrit Jan een aantal jaren gastcolleges geven op de modeafdeling van de AKI. In datzelfde jaar geeft hij ook gastcolleges aan het Central Saint Martins College of Art and Design in Londen. Twee jaar later kan Gerrit Jan een à twee dagen per week Kollektionsgestaltung (collectie ontwerpen) gaan doceren op de afdeling Design van de Fachhochschule Bielefeld. Deze aanstelling komt mede tot stand door professor Eric van den Kleijenberg die daar lesgeeft.

Eric woont in Arnhem en heeft een klein appartementje in Bielefeld. Jarenlang reist Gerrit Jan op zondag van Amsterdam naar Arnhem om vervolgens met Eric naar Bielefeld te rijden. Op woensdag rijden ze dan gezamenlijk weer terug naar Nederland. In 2005 houdt de aanstelling in Bielefeld op.

De aanstelling in Bielefeld is te weinig om van te leven. Gerrit Jan heeft in deze jaren freelance opdrachten maar ook allerlei bijbanen om rond te komen. Hij werkt onder andere in de horeca en bij een galerie. Het zijn jaren van weinig inkomsten maar Gerrit Jan wil per se de dingen doen die hij leuk vindt.

In 1996 leert hij Bart Verlaan kennen. Hij en Bart krijgen een relatie en blijven een koppel tot het overlijden van Gerrit Jan in 2017.

In 2007 start Gerrit Jan als afdelingsdocent mode bij de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. In deze baan als leidinggevende van de modeafdeling is hij op zijn plaats. Gerrit Jan zet zich met hart en ziel in voor zijn studenten en de academie. Binnen de academie is hij een pleitbezorger voor meer aandacht voor mannenkleding.

Gerrit Jan krijgt in 2015 de gelegenheid om de masteropleiding Fashion Matters aan het Sandberg Instituut te gaan volgen. (Het Sandberg Instituut is de masteropleiding van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam). Deze master geeft Gerrit Jan de mogelijkheid om zich opnieuw te oriënteren op zijn vakgebied. Helaas heeft Gerrit Jan de opleiding niet kunnen voltooien, iets wat hem ontzettend speet toen hij tijdens zijn korteziekbed moest aanvaarden dat hij niet beter zou worden. Gerrit Jan is op 10 maart 2017 in zijn woonplaats Amsterdam overleden.

Een selectie van kunstuitingen

Website Vos-Co

Al in 2004 heeft Gerrit Jan een eigen website onder de naam Vos-Co. Op de homepage van de Engelstalige site staat over een aantal onderliggende pagina’s het volgende:

Rondlopend met mijn camera maak ik foto’s.

Na Gerrit Jans overlijden is de website niet meer online. De pagina’s laten in ieder geval zien dat hij als fotograaf actief bleef. Hij fotografeert mensen en kunstuitingen in de openbare ruimte.

Duo-expositie Boys & Soldiers in Villa Lila, Nijmegen (2004)

In de periode 2004 – 2007 maakte Gerrit Jan tussen de vijftien en dertig ‘kijkkasten’, het best te omschrijven als driedimensionale collages (het formaat is kleiner dan een schoenendoos). Een selectie is in 2004 in een duo-expositie onder de titel Boys & Soldiers bij Villa Lila (thuisbasis voor de Nijmeegse lhbti-beweging) geëxposeerd.

We zien ensceneringen opgebouwd uit foto’s met als thema de soldaat/militair. Het zijn scènes waarin de soldaat/militair in verschillende situaties verschijnt. Hetzij als onderdeel van een groep, hetzij als solitair mens in interactie met andere individuen.

De gedachte achter dit werk is dat het begrip soldaat/militair uiteenlopende reacties en gevoelens oproept. De soldaat/militair is niet enkel kanonnenvlees maar kan ook peacekeeper zijn.

Boek Kampfzone Körper – Mode Masse Macht Malör (2008)

Deze publicatie wordt in 2008 uitgegeven onder redactie van Eric van den Kleijenberg, Gerrit Jan Vos en Uwe Göbel. Het boek verschijnt bij de afdeling Design van de Fachhochschule Bielefeld in het kader van het symposium Körper als Kampfzone. Fotografie und Mode im Dialog. 29. Symposium des Forschungsschwerpunktes Fotografie und Medien. 21. und 22. November 2008. Zelf schrijft Gerrit Jan over het boek: ‘Een publicatie en trendbriefing over visuele bewapening in ons dagelijks leven.’

Gerrit Jan schrijft samen met Eric van den Kleijenberg en Uwe Göbel de inleiding.

Tevens is hij verantwoordelijk voor twee fotoreportages met mannelijke modellen. De reportages heten respectievelijk Héros in samenwerking met fotograaf Cedric Pradel en Hope is a Walking Dream, waarbij de modellen door Marco van Rijt zijn gefotografeerd.

Tentoonstellingsconcept PLAKARTIVE, Bielefeld (2012)

In de zomer van 2012 neemt Gerrit Jan deel aan het voor de stad Bielefeld nieuwe tentoonstellingsconcept PLAKARTIVE. Het is een initiatief van zijn oud-collega Uwe Göbel van de Fachhochschule Bielefeld. Het is een tentoonstelling in de openbare ruimte van de stad, opgevat als een biënnale, waarbij gebruik wordt gemaakt van bestaande en aanvullende billboards.

Op een van de 45 billboards is de bijdrage van Gerrit Jan te zien. We zien een levensgrote afbeelding van een beige stoffen pop met rode accenten aan hoofd, handen en voeten. Het gezicht van de pop is verborgen achter een masker. De pop zit op een vierkant en houdt een bord vast met daarop in losse woorden de tekst Whatever Happened To all the Porn Stars? Boven de afbeelding twee kleine rechthoeken. Het linker lijkt een doormidden gescheurd verzendetiket. Op de rechter staat omkaderd SZENE-INFO. Deze woorden zijn in onregelmatige gele letters op een rode achtergrond weergegeven.

Lezing Dress to Impress, over de relatie tussen kleding en macht in Debatpodium Arminius, Rotterdam (2014)

Gerrit Jan geeft op zaterdag 13 september 2014 in de Nacht van de Dictatuur een lezing met als titel: Dress to Impress, over de relatie tussen kleding en macht. Zijn betoog gaat over: hoe straal je dominantie en macht uit met kleding? Wat zijn de meest indrukwekkende uniformen en waarom? En verschilt dit per cultuur of land? Gerrit Jan zette in zijn werkzame leven weinig op papier en deed zijn lessen en presentaties meestal uit het hoofd waardoor ook deze lezing niet bewaard is gebleven.

Het verzamelen van foto’s en maken van collages

Gerrit Jan is een intuïtieve verzamelaar. Een foto moet hem aanspreken en dat is vooral het geval bij foto’s met daarop mannen. Vanuit zijn vakgebied en interesse voor mannenmode zijn dit vaak foto’s van mannen in uniform. Incidenteel koopt Gerrit Jan wel eens een familiefotoalbum, maar dit is meer voor de handel dan voor zijn eigen verzameling. Na het overlijden van Gerrit Jan wordt zijn fotocollectie van ruim 4.000 foto’s aan IHLIA LGBTI Heritage geschonken.

In de loop van de jaren heeft Gerrit Jan tevens zo’n twintig plakboeken met collages gevuld (formaat 22 cm hoog en 15 cm breed). De bladzijdes van zo’n hardcover dummyboek beplakt hij met door hem uitgeknipte kranten- en tijdschriftenfoto’s, maar ook langs de snelweg achtergelaten pornoblaadjes zijn een dankbare inspiratiebron. De collages bestaan voornamelijk uit afbeeldingen van mannen. Bij het samenstellen van een collage gaat het Gerrit Jan vooral om de compositie en thematiek van de foto’s. De door Gerrit Jan gemaakte plakboeken met collages zijn in het bezit van Bart Verlaan.

---

Informatie

• Interview met Bart Verlaan op 1 december 2022, 21 en 24 januari 2023
• Wayback Machine – Internet Archive. Website ‘Vos-Co.nl’. Screenshots van 7 oktober 2016: https://archive.org/web/ vos-co.nl
• Wayback Machine – Internet Archive. Website ‘Vos-Co.nl’. Screenshots van 7 oktober 2016: https://archive.org/web/ vos-co.nl
• RKDartists&. Gerrit Jan Vos: https://rkd.nl/nl/explore/artists/81895
• Boek Kampfzone Körper – Mode Masse Macht Malör: https://ihlia.nl/search/?q%3Asearch=Kampfzone+K%C3%B6rper+Mode+Masse+Macht+Mal%C3%B6r&lang=nl
• Ausstellungskonzept PLAKARTIVE:
  https://nachrichten.idw-online.de/2012/06/11/kunst-unterm-ostwestfalendamm-auf-45-plakatflaechen-in-bielefeld
• Lezing “Nacht van de Dictatuur”: https://arminius.nl/nacht-van-de-dictatuur/
• Gerrit Rietveld Academie, Jaarverslag 2017. Pagina 23
• Stageverslag ‘IHLIA LGBT Heritage Research Project, Gerrit Jan Vos Collection’ by Jordan Browne