over project
fotocollectie van gerrit Jan vos
Soms draait een foto niet om het aanzicht maar om hetgeen de hoofdpersonen in het midden laten, de spanning in hun blik, een sluimerend voornemen dat in een oogwenk weer verdwijnt.
Deze tekst onderzoekt en ontleedt de Vos-fotocollectie door middel van drie uiteenlopende benaderingen, voortvloeiend uit mijn research bij IHLIA LGBTI Heritage. Als visueel kunstenaar, geïnteresseerd in queer ervaringen gedurende de gehele geschiedenis van de fotografie, gebruik ik methodologieën en tools die de werkwijzen van archieven weerspiegelen – maar daarnaast ook speculatie; een overleveringsmethode om het gebrek aan individuele queer verhalen in de alledaagse fotografie te duiden, en de gapende gaten te dichten. Het doel van deze tekst wijkt af van wetenschappelijke, humanistische en academische verwachtingen; mijn artistieke onderzoek is een manier van speculeren en creëren, om zo queer invalshoeken te vinden bij de foto’s en archiefmaterialen uit de collectie Vos.
De eerste van mijn drie handelingen is een reflectie op het geraadpleegde fotomateriaal en beelden die zijn verbonden aan thema’s als lichamelijk contact en kwetsbaarheid. De aantekeningen en gedachtegangen ontstaan uit deze raadplegingen zijn bij iedere archiefdoos uit de collectie bijgevoegd in de vorm van voetnoten.
De tweede benadering draait om nieuwe kernwoorden – vormgegeven als index – die zijn ontstaan als reactie op het gebrek aan informatie over de geportretteerde individuen. Het gat aan informatie is gevuld met speculatie en queer vermoedens, reflecterend op zowel de thematiek als verbindingen die de foto’s bevatten.
De derde en laatste handeling behelst een reeks omschrijvingen bij foto’s die zijn geselecteerd op basis van criteria als tederheid, kwetsbaarheid en verbondenheid tussen de mannelijke hoofdrolspelers. Het doel hiervan is bij te dragen aan een tegenverhaal; een reactie op het bestaande narratief. De foto’s werden eerder getoond in een expositie in het Kunstfort bij Vijfhuizen als onderdeel van mijn project Breaths Between. Het startpunt van deze brede samenwerking lag bij IHLIA. Met de originele foto’s als uitgangspunt werden de beelden in de tentoonstelling in een ander formaat getoond dan hun origineel, en tevens als negatief afgedrukt. Daarnaast onderstreepten 3D-prints van betongruis de fysieke verbinding tussen de geportretteerde mannenlichamen.
Index
I. Visies op pose
II. Momenten van isolatie
III. Fragmenten
IV. Momenten van ontspanning
V. Botsend naakt
VI. Blik op de ander
VII. Slapers
VIII. Kwetsbaarheid
IX. Stapelbedden
X. Gezamenlijke activiteit
XI. Knipbeurt
XII. Traumatische masculiniteit
XIII. Reproduceren
XIV. Creëren
XV. Zekere spanning
XVI. Verborgen wreedheid
XVII. Afstoffen van uniform
XVIII. Terug naar de natuur
XIX. Landelijk
XX. Pastoraal
XXI. Vriendschap
XXII. Vriendschappelijkheid
XXIII. Verbroedering
XXIV. Kameraadschap
XXV. Beeld door contact
XXVI. Silhouetten
XXVII. Schaduwen
XXVIII. Instemming
XXIX. Groep
XXX. Intimiteit
XXXI. Reflectie op het verleden
XXXII. Dood
XXXIII. Verlangen
XXXIV. Delen van hen
XXXV. Vreselijk
XXXVI. Schep
XXXVII. Medisch
XXXVIII. Lichamelijke toenadering
XXXIX. Bunkers
XL. Het fotograferen
XLI. Lau Smith
XLII. Typologieën
XLIII. Militaire mannen
XLIV. Portretten
XLV. Studioportretten
XLVI. De natuur als achtergrond
XLVII. Oorbellen
XLVIII. Fluïde
XLIX. Kwetsbaarheid
L. Ogen dicht
LI. In slaap
LII. Soloportretten
LIII. En profil
LIV. Blik buiten de camera
LV. Zelfportretten
LVI. Alleen groepsportretten
LVII. Militair
LVIII. Alleenstaanden.
LIX. De oorlog als verstopplek
LX. Vochtstimulerend
LXI. Zomer
LXII. Kou
LXIII. Warmte
LXIV. Vochtigheid
Research
Box 11
Lichamen in contact
Slapers
Box 2
Lichamen in contact
Slapers
Box 32
Alleen groepsportretten, beelden uit het leger en solobeelden.
Box 4
Lichamen in contact
Slapers
Box 53 & 64
Lichamen in contact
Slapers
Box 75
Lichamen in contact
Box 86
Geen interesse.
Box 97
Beelden van bunkers
Box 108
Lichamen in contact
Cruisen
Box 119
Geen interesse.
Box 12
Lichamen in contact
Box 1310
Geen interesse.
Box 1411
Geen interesse.
Box 15
Lichamen in contact
Descriptions
Lichtinval aan beide kanten van het frame, mogelijk technisch mankement in het proces en/of zonnige dag, wellicht warm weer. Openluchtscène.
Houten muren op de achtergrond. Schaduw. Beschermlaag aangetast door de guurheid van het seizoen.
Open raam.
Houten vloer wordt verhuld door de twee hoofdpersonen.
Shirtloze jongeman in donkere broek. Armen gekruist over borst, handen onder de ellebogen. Smetteloze huid, tepels zichtbaar.
Haar recent geknipt. Blond. Gladgeschoren gezicht. Voorkomen van twink. Wit.
Bewonderende blik richting partner. Intens. Instemmend. Doelt op interactie.
Op zoek naar oogcontact.
Volwassen man volkomen in wit gekleed. Donkere leren laarzen. Armen ontspannen gevouwen in schoot. Handen zichtbaar. Kalm.
Haar mogelijk ook recent geknipt. Blond. Nat. Voorkomen van daddy. Wit.
Voelt zich bekeken door deelgenoot. Instemming. Knikken. Kruisende blikken. Schurende lichamen. Schouder aan schouder. Huid tegen kleding. Zweet.
Verbondenheid. Toestemming. Elleboog aan elleboog. Intimiteit.
Clean omlijst. Kantlijnen ietwat verschoven. Zo goed als rechthoekig. Zonnige dag. Waarschijnlijk zomer. Openluchtscène in de natuur.Bovenaanzicht van bergachtig landschap. Dam op de achtergrond. Een staande boom. Weinig scherptediepte.
Shirtloze man van middelbare leeftijd in donkere broek. Rechterarm om rechterschouder van andere man. Linkerhand omklemt bovenkant linkerelleboog van andere man. Spanning. Wit. Haarloze borst met een zichtbare tepel.
Mogelijk blond. Goed verzorgd. Nat effect. Zweet.
Kameraadschap en verbondenheid. Lichamelijk contact. Bescherming. Halve glimlach. Geborgenheid en bewondering.
Man van middelbare leeftijd in verbleekt shirt dat wijd openvalt bij borst. Donkere broek met ritssluiting. Wit.
Hoofd leunt op rechterarm om schouder van de andere man. Comfortabele houding.
Ontspannen lichaamspositie. Onderworpen.
Iets langer blond haar. Evengoed verzorgd.
Lichamelijke aanraking en verbondenheid met zijn fotopartner. Vriendschap. Betrekking. Vertrouwen.
Beide mannen kijken weg. Buiten beeld, naar links. Naar het licht.
In het licht smelten beide lichamen samen. Gezamenlijk verlangen. Denkbare toekomst. Verborgen.
Helder belicht beeld.
Openluchtscène. Warm seizoen. Mogelijk bewolkt of namiddag.
Openbare ruimte. Publiek op de achtergrond. Zwembad of meer.
Hoofdpersonen bijna gecentreerd. Afgezonderd van beweging en beroering achter hen. Op de achtergrond mannen en vrouwen. Enkele mannen dragen een militair uniform. Niemand kijk naar de camera en/of gefotografeerde onderwerpen.
Beide mannen in badkleding zitten op dubbelgevouwen witte handdoek. Grasveld.Man van middelbare leeftijd met donkere zwembroek. Borst onbloot en tepels zichtbaar. Gezond uiterlijk. Wit.
Benen gebogen naar de andere man. Linkerhand pakt linker enkel. Draagt een horloge. Oprechte pose. Teder.
Man van volwassen leeftijd in donker badpak met bretels. Licht behaarde borst zichtbaar aan de bovenkant van het badpak. Wit.
Donkere zonnebril met ronde glazen.
Zelfde houding met benen gebogen naar het midden van de foto. Knieën van beide mannen raken elkaar.
Rechtervuist gebald bij rechterenkel.
Ontspannen pose.
Lichamen raken elkaar bij schouders en knieën. Armen verweven achter de rug, contact nabij elleboog.
Beiden ogen ontspannen en glimlachen verlegen. Instemmende uitstraling. Uitdagende pose en houding richting de camera.
Samengesmolten lijven. Poseren om te charmeren. Vreugde. Nalatenschap. Denkbare toekomst.
Niet zichtbaar maar niet verborgen.
Helder belicht met duidelijk frame. Horizonlijn neerwaarts naar rechts gekanteld. Onscherpte op de voorgrond tast deel van foto aan.
Openluchtscène. Mogelijk zomer. Zeer zonnige en winderige dag aan zee. Hard licht. Maritiem strandtafereel.
Land in zicht aan verre horizon. Zeewier en stenen liggen in de branding.
Hoofdpersonen ietwat rechts van het midden van de foto.
Beide mannen in zwemkleding zitten – misschien – op een badlaken of in het zand. Alleen. Geïsoleerd.
Jonge man in donkere zwembroek. Gladde borst. Zichtbare rechtertepel. Wit.
Blond. Wind in de haren.
Dichterbij geposeerd. Vasthouden. Linkerarm om gebogen knie. Frame verbergt de rest van het lichaam.
Rechterkant van het lichaam – schouder en borstspier – raakt de andere man.
Man van middelbare leeftijd in donker badpak met bretels. Gladde borst deels zichtbaar. Wit.
Blond. Zee in de haren.
Draagt bril.
Ontspannen pose, liggend op linkerzijde van het lichaam. Linkerarm vangt lichaamsgewicht op. Benen uitgestrekt naar rechts. Lichaam raakt en leunt in richting van de andere man. Rechterarm herschikt naar heup. Hand verdwijnt achter de rug. Frame verbergt de rest van het lichaam.
Instemmende pose. Lijven raken elkaar op verscheidene plekken. Mogelijk zweet. Huid op huid.
Armen deels verweven. Verbondenheid. Trots.
Directe blik richting camera.
Mogelijk partnerschap. Genegenheid. Niet verborgen, niet maatschappelijk zichtbaar.
- Sommige beelden komen uit de VS.
- Ik zou willen dat je queer was, maar je wekt slechts de schijn van homoseksualiteit.
- Alleen macht vertegenwoordigd. Alle afbeeldingen moeten terugkeren naar een latente toestand. Een terugkeer naar het fotografisch negatief.
- Zwarte mannen geportretteerd met witte soldaten.
- Ik heb gezocht naar seksuele sporen door naar hun uitstulping te kijken. Het gebrek aan seksualiteit is duidelijk. Dat wil zeggen, de ruimte is gevuld met fictie en ervaring.
- Er is ruimte om al deze afbeeldingen in te vullen.
- Iets interessants met de strandfoto’s.
Waarom voel ik me aangetrokken tot bepaalde afbeeldingen?
Waarom ik de inhoud niet uit zijn context kan halen? - Wat is mijn rol als toeschouwer?
- Hoe kan een homoseksuele man in een hedendaagse ervaring verbanden leggen met de geschiedenis?
- In de militaire groepsportretten valt niets uit de groep te halen, ze zijn allemaal stijf en presteren in de groep.
- De obsessie met een moment in de tijd dat je geïsoleerd zou kunnen zijn en gewoon omringd door mannen.
Meer informatie over de bundel en het WOII-project waar het onderdeel van is vind je op de IHLIA-website.
